ΑΝΑΝΕΩΝΟΝΤΑΣ ΕΝΑΝ ΙΑΠΩΝΙΚΟ ΣΦΕΝΔΑΜΟ ΜΕΘΟΔΟΣ ΚΛΑΔΕΜΑΤΟΣ ΘΑΜΝΟΥ

Του Walter Pall

  Κάθε βιβλίο για τα bonsai περιγράφει πώς να εργαστεί κανείς με φυλλοβόλα δέντρα προκειμένου να επιτύχει την καλύτερη δυνατή διακλάδωση. Όλα τα βιβλία συστήνουν το κορφολόγημα σαν την καλύτερη δυνατή μέθοδο. Αυτό σημαίνει ότι αμέσως μετά το πρώτο άνοιγμα των οφθαλμών και την δημιουργία των πρώτων φύλλων την άνοιξη, οι νέοι βλαστοί κορφολογούνται προς τα πίσω αφήνοντας μόνο έναν ή δύο οφθαλμούς ή ζεύγη φύλλων και ότι βλαστοί οι οποίοι δεν μεγαλώνουν προς κάποια επιθυμητή κατεύθυνση αφαιρούνται.

17

  Ο δηλωμένος στόχος με αυτή την ενέργεια είναι να αποφύγουμε μεγάλα μεσοκόμβια διαστήματα μεταξύ των οφθαλμών και να αναγκάσουμε το δέντρο να σχηματίσει μικρότερους οφθαλμούς και μικρότερα  φύλλα με το δεύτερο κύμα ανάπτυξης οφθαλμών. Με την πρακτική αυτή λέγεται ότι σε κάποια χρόνια θα έχουμε πετύχει μια έντονη διακλάδωση στο δέντρο μας.

   Για να πούμε την αλήθεια (βοτανολογικά και καλλιεργητικά) ένα δέντρο εξασθενεί βαριά όταν αφαιρείται η πρώτη του νέα βλάστηση. Κατά συνέπεια μπορεί να δώσει στη συνέχεια μόνο αδύναμους νέους οφθαλμούς, οι οποίοι πράγματι θα σχηματίσουν μικρότερους βλαστούς. Αυτό  το δεύτερο κύμα ανάπτυξης τότε κορφολογείται ξανά και το δέντρο αδυνατίζει ακόμη περισσότερο. Τελικά θα γίνει τόσο αδύναμο που υπάρχει ο κίνδυνος να χαθεί ή να έχει μια πολύ αμφιλεγόμενη και ασθενική ανάπτυξη.

   Σύμφωνα με την παρατήρηση μου αυτή είναι μια καλλιεργητική πρακτική δημιουργίας bonsai που γεννά πολλά ερωτηματικά. Η μέθοδος αυτή δουλεύει μόνο για την διατήρηση ενός “τελειωμένου” δέντρου και για κάποιο μόνο διάστημα, γιατί τελικά ακόμη και αυτό το δέντρο θα αδυνατίσει και θα πρέπει κανείς, για να το επαναφέρει, να ενθαρρύνει πάλι την ανάπτυξη ισχυρών νέων βλαστών. Το να κορφολογεί κανείς ένα δέντρο κατά την φάση  ανάπτυξής του είναι τελικά ανώφελο.

  Πώς είναι δυνατόν να μεγαλώσει και να δημιουργήσει νέους οφθαλμούς πιο πίσω στα κλαδιά, εκεί που τους χρειαζόμαστε, όταν δεν έχει καθόλου δύναμη;

  Πώς προέκυψε λοιπόν αυτή η κακή πληροφόρηση; Μερικές δεκαετίες πιο πριν, όταν τα πρώτα bonsai άρχισαν να φτάνουν στη Δύση, οι αγοραστές ρωτούσαν πώς θα έπρεπε να περιποιούνται τα δέντρα που είχαν πάρει. Οι απαντήσεις δόθηκαν με τέτοιον τρόπο, ώστε να μη γίνει κανένα λάθος. Θεωρήθηκε ότι οι νέοι ιδιοκτήτες ήθελαν να κρατήσουν και να διατηρήσουν τα δέντρα στην ίδια κατάσταση και εικόνα στην οποία τα είχαν παραλάβει. Το κορφολόγημα συστήθηκε επειδή ήταν χρήσιμο για δέντρα σαν αυτά που ήταν “τελειωμένα” και έτοιμα για έκθεση ή μεταπώληση.

  Κανείς δεν σκέφθηκε εκείνη την στιγμή ότι οι Δυτικοί θα ήταν δυνατόν ποτέ να δημιουργήσουν και να αναπτύξουν μόνοι τους τα δικά τους bonsai.

   Στη φάση της ανάπτυξης ο στόχος σαφώς είναι να βελτιωθεί  το δέντρο. Ο κορμός και τα κλαδιά πρέπει να παχύνουν, οι  πληγές κλαδέματος πρέπει να κλείσουν και το δέντρο  να αναπτύξει τόσους πολλούς νέους βλαστούς, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα στο μέλλον επιλογής χρήσιμων κλαδιών. Το
nebari πρέπει επίσης να βελτιωθεί σημαντικά. Σε αυτό το στάδιο η άμεση εικόνα είναι δευτερεύουσα  για τη μελλοντική ομορφιά. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα φύλλα μπορεί να είναι μεγάλα και το δέντρο μπορεί να φαίνεται άσχημο για μεγάλο χρονικό διάστημα. Για την επίτευξη των στόχων αυτών, το δέντρο χρειάζεται μεγάλη περίσσεια ενέργειας, που μπορεί να επιτευχθεί μόνο μέσω της φωτοσυνθετικής δραστηριότητας όσο το δυνατόν περισσότερων φύλλων. Εάν ακριβώς αυτές οι πηγές ενέργειας αφαιρούνται πολύ νωρίς, τότε το δέντρο δεν μπορεί να αναπτυχθεί. Στην χειρότερη περίπτωση πεθαίνει με αργό θάνατο.

  Συμβαίνει λοιπόν, τα περισσότερα από τα bonsai μας να μην είναι τελειωμένα δέντρα, αλλά να βρίσκονται περισσότερο σε ένα πρώιμο στάδιο ανάπτυξης και να θέλουμε να τα αναπτύξουμε περισσότερο. Ακόμα και τα εισαγόμενα δέντρα που φαίνονται αρκετά ανεπτυγμένα πρέπει να αναπτυχθούν περισσότερο. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε τα βήματα για να  αναπτύσσουμε δέντρα με επιτυχία.

  Για δεκαετίες έχω χρησιμοποιήσει μια μέθοδο με επιτυχία, η οποία είναι λίγο πολύ η αντίθετη από την κανονικά συνιστώμενη προσέγγιση. Μπορείτε να δείτε στη συλλογή φωτογραφιών μου, για  να πάρετε μια ιδέα για το αν η μέθοδός μου δουλεύει ή αν βλάπτει τα δέντρα, όπως πολλοί πιστεύουν. Όλα τα πλατύφυλλα δέντρα μου - ακόμα και το πιο πολύτιμα και πιο γνωστά – τα έχω μεταχειρισθεί με αυτόν τον τρόπο εδώ και δεκαετίες.

  Το ακόλουθο παράδειγμα που εξετάζει  την αποκατάσταση  ενός Ιαπωνικού σφένδαμου  ισχύει για πολλά πλατύφυλλα είδη. Κατ' αρχάς, το δέντρο πρέπει να αναπτυχθεί όσο το δυνατόν περισσότερο για να δημιουργήσει όσο γίνεται πιο πολλά φύλλα, γεγονός που με την σειρά του παράγει την ενέργεια που δίνει νέους οφθαλμούς και νέα ανάπτυξη. Αν η πρώτη έκρηξη ανάπτυξης την άνοιξη αφεθεί να μεγαλώσει ελεύθερα, τότε οι βλαστοί θα μεγαλώσουν πολύ. Μετά από περίπου έξι έως οκτώ  εβδομάδες θα σκληρύνουν αρκετά. Τα πολυάριθμα φύλλα παράγουν πολλή ενέργεια με τη μορφή υδατανθράκων που κινείται προς τα κάτω μέσω των κλαδιών και εναποτίθεται στα κλαδιά, τον κορμό και τελικά στις ρίζες. Το αποτέλεσμα είναι ότι τα κλαδιά και ο κορμός παχαίνουν, οι επιφανειακές ρίζες (nebari) επίσης παχαίνουν και ότι οι ρίζες αναπτύσσονται έντονα. Την ίδια στιγμή, πολλοί νέοι και λανθάνοντες οφθαλμοί αναπτύσσονται. Το όλο σύστημα "δέντρο" ενισχύεται και δημιουργεί αρκετά αποθέματα για τυχόν οπισθοδρομήσεις.
Μια ριζική περικοπή φυλλώματος είναι μια τέτοια οπισθοδρόμηση.