Η επικρατούσα άποψη της πλειοψηφίας όσων αντικρίζουν ένα μπονσάι είναι ότι το δέντρο είναι ή παραμένει μικρό επειδή "κάτι" γίνεται στο ριζικό σύστημα του φυτού, ειδικότερα με το κόψιμο των ριζών. Αυτό είναι μόνο εν μέρει αληθές αν παρατηρήσουμε την ακμή και ανάπτυξη του δέντρου μετά το κλάδεμα των ριζών. Η πραγματικότητα είναι ότι η Φύση η ίδια διατηρεί τις ισορροπίες. Όταν το δέντρο αναπτύσσεται στην σχισμή ενός βράχου ή στα στενά όρια ενός δοχείου μπονσάι οι ρίζες δεν μπορούν να αναπτυχθούν περαιτέρω και έτσι το υπέργειο τμήμα του φυτού επιβραδύνει κατά πολύ την ανάπτυξη και την εξάπλωσή του εξισορροπώντας έτσι το περιορισμένο ριζικό του σύστημα. Το δέντρο νανοποιείται λοιπόν, εξ αιτίας του μικρού ριζικού συστήματος. Αν όμως ένα φυτό αφεθεί να παραμείνει για μεγάλο χρονικό διάστημα σε ένα δοχείο, οι ρίζες καταλαμβάνουν όλο τον διαθέσιμο χώρο, καταναλώνουν όλα τα θρεπτικά συστατικά του υποστρώματος με συνέπεια την επιβράδυνση και αναστολή της ανάπτυξής του, την απίσχναση και ενδεχομένως τον θάνατό του.

  Γιατί λοιπόν, ένα νανοποιημένο φυσιολογικά δέντρο που μεγαλώνει στη σχισμή ενός βράχου συνεχίζει να αναπτύσσεται, έστω με αργούς ρυθμούς και να παραμένει ζωντανό για πολλά χρόνια;

   Στη φύση το δέντρο αυτό έχει πολλές ευκαιρίες και δυνατότητες να βρει τροφή με τη μορφή των φύλλων που αποσυντίθενται, του χώματος που παρασύρεται στη σχισμή από τις βροχές όπου μεγαλώνουν οι ρίζες, τις κουτσουλιές των πουλιών και την αποσάθρωση των μεταλλικών στοιχείων από το ίδιο το πέτρωμα. Το ριζικό σύστημα ατροφεί σε κάποια σημεία του, αλλά αναπτύσσεται σε άλλα και πάντως το φυτό ρυθμίζει την επιβίωσή του για αρκετά χρόνια.

(Πηγή: flickr.com)

  Για να παραμείνει ένα φυτό υγιές σε ένα δοχείο πρέπει να βγαίνει από το δοχείο σε τακτά χρονικά διαστήματα και να προβαίνουμε σε περιορισμό του ριζικού συστήματος. Σε μερικά είδη αυτό πρέπει να γίνεται σε ετήσια βάση, σε άλλα ανά διετία και μερικά πρέπει να τα αφήνουμε στην ησυχία τους για μια πενταετία. Το κόψιμο των ριζών διεγείρει τη δημιουργία νέων ριζών και το υπέργειο τμήμα παράγει νέους βλαστούς που με τη σειρά τους κλαδεύουμε. Το δέντρο, λοιπόν, σχηματοποιείται συνεχώς και ουδέποτε θεωρείται ένα "ολοκληρωμένο" έργο τέχνης.

   Αξίζει να αναφερθεί πως η καλλιέργεια φυτών ή δέντρων σε δοχεία ήταν ήδη γνωστή στους Βαβυλώνιους, Πέρσες, Αιγύπτιους, Έλληνες και Ρωμαίους πολύ πριν από τους Κινέζους. Η αιτία όμως που τα δέντρα τους δεν ήταν νανοποιημένα είναι ότι μόλις οι ρίζες γέμιζαν το δοχείο τα τοποθετούσαν σε μεγαλύτερο χωρίς να κόψουν τις ρίζες και να τα ξανά φυτεύσουν στο ίδιο δοχείο με φρέσκο χώμα, κάτι που επινόησαν οι Άπω Ανατολίτες.

  Όταν το δέντρο μεγαλώνει στη Φύση το υπέργειο τμήμα του εξισορροπεί το υπόγειο και έτσι όσο μεγαλώνει και εξαπλώνει την κόμη του, άλλο τόσο οι ρίζες απλώνονται σε πλάτος και σε βάθος. Όμως την τροφή την συλλέγουν για το δέντρο οι μόλις νεοσχηματισμένες ρίζες στην περιφέρεια του όλου ριζικού συστήματος. Το προϋπάρχον ριζικό σύστημα χρησιμεύει ως αγωγός για τη μεταφορά των θρεπτικών συστατικών και της υγρασίας στο φυτό, αλλά και για την στήριξή του. Κόβοντας τις ρίζες και κλαδεύοντας τη βλάστηση διατηρούμε την ισορροπία του υπέργειου με το υπόγειο τμήμα του δέντρου και ανανεώνουμε στο διηνεκές το ριζικό σύστημα κρατώντας το ανανεωμένο και δραστήριο.

  Συμπερασματικά, το δέντρο-μπονσάι, διατηρεί το μικρό του μέγεθος τόσο εξ αιτίας του μεγέθους του δοχείου που το έχουμε φυτέψε,ι όσο και λόγω του συνεχούς κλαδέματος ή κορφολογήματος των κλαδιών και της βλάστησης. Το περιοδικό κόψιμο των ριζών γίνεται μόνο για να εξασφαλίσουμε καλή υγεία στο δέντρο μας.