1. Το χώμα στο οποίο ζει το μπονσάι πρέπει να συγκρατεί αρκετή υγρασία, αλλά την ίδια στιγμή να ευνοεί το πέρασμα του αέρα. Εάν το χώμα είναι συνεχώς κορεσμένο από νερό, οι ρίζες δεν μπορούν να αναπνεύσουν και έτσι σαπίζουν. Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο το χώμα να κρατάει υγρασία, αλλά και να στραγγίζει συγχρόνως. Η επιλογή χώματος εξαρτάται, όχι μόνο από τις καιρικές συνθήκες, το είδος του δένδρου και την ηλικία του, αλλά και πόσο χρόνο μπορούμε να προσφέρουμε στα φυτά μας λόγω των καθημερινών μας ασχολιών. Φυσικά αν μένουμε συχνά στο σπίτι και μπορούμε να ποτίζουμε αρκετές φορές μέσα στην ημέρα, τότε είναι καλό να χρησιμοποιήσουμε ένα χώμα που στραγγίζει γρήγορά, ενώ στην αντίθετη περίπτωση ένα χώμα που κρατάει αρκετή υγρασία. Το χώμα με ψιλούς κόκκους δεν στραγγίζει εύκολα, ενώ αυτό με μεγάλους κόκκους ευνοεί τη γρήγορη αποβολή του νερού. Συνδυάζοντας σε διαφορετικές ποσότητες αυτά τα δύο μπορούμε να ρυθμίσουμε το στράγγισμα και τον αερισμό του χώματος.

 

 

(πηγή: bonsaitreegardener.net)

2. Το πότισμα μπορεί να θεωρηθεί ως βασική εργασία για την υγεία των φυτών μας. Εάν ο γενικός κανόνας, απ' όλους γνωστός, είναι να ποτίζουμε όταν το χώμα είναι στεγνό, στην πράξη δεν είναι τόσο απλό, γιατί κάθε γλάστρα στεγνώνει με διαφορετικό τρόπο. Για να είμαστε σίγουροι για την κατάλληλη στιγμή του ποτίσματος, πρέπει να παρατηρήσουμε εάν η επιφάνεια του χώματος είναι στεγνή και ανοικτού χρώματος. Το καλοκαίρι, όμως, όταν η ζέστη στεγνώνει γρήγορα την επιφάνεια του χώματος, καλό είναι να σκάβουμε λίγο το χώμα σε μια γωνία ή να σηκώνουμε τη γλάστρα ζυγίζοντας (στα μικρά δένδρα) κατά προσέγγιση και καταλαβαίνοντας εάν έχει υγρασία μέσα της ή είναι στεγνό όλο το χώμα. Μία άλλη μέθοδος είναι αυτή με το ξυλάκι στο χώμα του φυτού. Το βγάζουμε κάθε μέρα, παρατηρούμε το ύψος της υγρασίας και ανάλογα με αυτό αποφασίζουμε πότε θα ποτίσουμε και πόσο. Ενώ ποτίζουμε, ελέγχουμε και το στράγγισμα. Εάν το νερό μένει στην επιφάνεια , κάνουμε τρύπες στο χώμα με το ξυλάκι για να βοηθήσουμε το πέρασμα του νερού. Μετά το πότισμα πρέπει να ελέγξουμε αν το νερό τρέχει ελεύθερα από τις τρύπες της γλάστρας και τη γέρνουμε λίγο για να βοηθήσουμε το στράγγισμα. Η υγρασία απορροφάται από τους κόκκος του χώματος και διαμέσου αυτών από τις ρίζες. Έτσι η γλάστρα αερίζεται και με κάθε νέο πότισμα όχι μόνο δίνουμε υγρασία, αλλά ανανεώνουμε και τον αέρα που υπήρχε. Το πότισμα πρέπει να το κάνουμε χωρίς βιασύνη, να ρίχνουμε νερό αρκετές φορές σε κάθε πλευρά ώστε να πάει παντού και να ελέγχουμε εάν τρέχει ελεύθερα από τις τρύπες της γλάστρας.

3. Μετά από κάθε πότισμα καλό είναι να ελέγξουμε κάθε δένδρο για να βεβαιωθούμε ότι ποτίστηκε ικανοποιητικά. Εάν οι μικρές γλάστρες είναι ανάμεσα σε μεγάλα δένδρα, το φύλλωμά τους μπορεί να λειτουργήσει σαν ομπρέλα και να μην επιτρέπει το καλό πότισμα των μικρών φυτών. Πρέπει να αποφεύγουμε να ποτίζουμε από ψηλά ένα δένδρο με πυκνή βλάστηση ή σκεπασμένο με φύλλα, γιατί το νερό ίσως να μη φτάνει στο χώμα και να μην ποτίζεται αρκετά. Η στιγμή του ελέγχου του ποτίσματος είναι ιδανική και για ένα έλεγχο για παράσιτα, για κάποια ατέλεια και για να προγραμματίσουμε μελλοντικές εργασίες.

 

4. Καλό είναι να ελέγχουμε το σημείο όπου τοποθετούμε τα φυτά μας, ώστε να μην υπάρχουν κηλίδες με νερό ή υγρασία, γιατί αυτά τα σημεία είναι παράδεισος για έντομα, βακτηρίδια και μανιτάρια, τα οποία υπάρχει κίνδυνος να μεταφερθούν στα φυτά μας .

5. Με το πότισμα σιγά σιγά αποκτούμε οικειότητα με το φυτό κάθε γλάστρας και με την πορεία της υγείας του. Για ένα καλό πότισμα και έναν καλό έλεγχο της εικόνας των φυτών μας πρέπει να έχουν απόσταση μεταξύ τους. Αυτό θα μας διευκολύνει και σε άλλες μικροεργασίες συντήρησης. 

6. Ο καθαρισμός είναι αναγκαίος για την καλή ανάπτυξη των δένδρων μας και για την πρόληψη από επιθέσεις παρασίτων, εντόμων ή την ανάπτυξη μανιταριών. Αφαιρούμε τα μικρά αγριόχορτα / ζιζάνια, τα ξερά φύλλα και τυχόν μικρά ξερά κλαδάκια. Συγχρόνως μπορούμε να μελετήσουμε τη δυναμικότητά τους και να σχεδιάσουμε τη φόρμα τους.

7. Είναι προτιμότερο να χρησιμοποιούμε ήπιες δόσεις φαρμάκων στα φυτά μας, έστω και προληπτικά, παρά την τελευταία στιγμή επιθετικά φάρμακα. Ο χειρισμός πρέπει να γίνεται όταν έχει συννεφιά ή αργά το απόγευμα. Αν έχει ήλιο, το νερό όπου βρίσκεται διαλυμένο το φάρμακο εξατμίζεται γρήγορα, με αποτέλεσμα να αυξάνεται η δύναμη της δόσης. Ψεκάζοντας τα φύλλα προσέχουμε να μη ρίχνουν σταγόνες στο χώμα. Μπορούμε να βάλουμε ένα κομμάτι εφημερίδα σκεπάζοντας έτσι το χώμα και προστατεύοντας τις ρίζες.

8. Τα μπονσάι ζουν σε μια μικρή ποσότητα χώματος, γι’ αυτό το χώμα πρέπει να είναι καλής ποιότητας, διαφορετικά δεν θα αναπτυχθούν καλά. Για να καλυτερεύσουμε την ποιότητα χρησιμοποιούμε στερεό οργανικό λίπασμα με αργή διάλυση, αλλά αυτό δεν φτάνει αν δεν ποτίζουμε το δέντρο σωστά. Η πολλή υγρασία όμως και οι συνεχόμενες για ημέρες βροχές εμποδίζουν τις ρίζες να αναπνέουν και τότε πρέπει να αφαιρούμε τις παστίλιες λιπάσματος. 

(πηγή: bonsaiboy.com)

 9. Ο ήλιος και ο αέρας είναι βασικά στοιχεία για την ανάπτυξη των δένδρων. Η έλλειψη αυτών αυξάνει την υγρασία στο εσωτερικό του φυλλώματος με αποτέλεσμα τη διαφορετική ανάπτυξη των κλαδιών. Είναι καλό να τα τοποθετούμε σε ένα ευήλιο σημείο για μεγάλο μέρος της ημέρας και σε απόσταση το ένα από το άλλο, ώστε τα κλαδιά τους να μην έρχονται σε επαφή. Για να μπορεί ήλιος και ο αέρας να φτάνουν εύκολα τα εσωτερικά σημεία, πρέπει κα κλαδεύουμε τα δυνατά βλαστάρια που μεγαλώσανε την άνοιξη. 

10. Κατά περιόδους πρέπει να γυρίζουμε τις γλάστρες, ώστε το φως να ενεργεί σε όλες τις πλευρές του δένδρου. Γενικά θα πρέπει να τα γυρίζουμε κάθε 8-10 ημέρες. Με αυτό τον τρόπο αυξάνουμε και την ενέργεια του λιπάσματος. Συνήθως τοποθετούμε το δένδρο με την καλή του όψη προς τον παρατηρητή, αλλά θα πρέπει να γνωρίζουμε και την άλλη πλευρά του δένδρου μας.

11. Τα φύλλα γενικά δεν καίγονται από τον ήλιο, εκτός κι αν η εξάτμιση από τα φύλλα είναι μεγαλύτερη από την ποσότητα νερού που μπορούν οι ρίζες να μεταφέρουν προς αυτά. Μπορούμε να πούμε, λοιπόν, ότι δεν υπάρχει ισορροπία μεταξύ των φύλλων και των ριζών. Πριν αλλάξουμε θέση στο δένδρο και το πάμε στον ίσκιο, πρέπει να ελέγξουμε το πότισμα. Με καλή ισορροπία σε φύλλα και ρίζες, έστω και με δυνατό ήλιο, δεν θα πρέπει να έχουμε πρόβλημα, μιας και τα νέα δέντρα στο στάδιο του σχηματισμού τους έχουν ανάγκη τον ήλιο για να μεγαλώσουν γρήγορα.

12. Το μέγεθος της γλάστρας σε σύγκριση με το δέντρο είναι πολύ σημαντικό. Εάν η γλάστρα είναι μεγαλύτερη από ό,τι πρέπει, οι ρίζες θα μεγαλώσουν περισσότερο ευνοώντας την ανάπτυξη του δένδρου, ενώ αν είναι μικρότερη θα συμβεί το αντίθετο. Με αυτή τη λογική λοιπόν καταλαβαίνουμε γιατί πρέπει να χρησιμοποιούμε γλάστρες ευρύχωρες για φυτά ακόμη σε φάση ανάπτυξης και μικρότερες, όταν ο σχηματισμός του δένδρου έχει συμπληρωθεί και μένει μόνο το φινίρισμα. Προσοχή όμως. Στις μικρές γλάστρες το χώμα στεγνώνει γρήγορα, οπότε πρέπει να προσέχουμε το πότισμα με τέτοιον τρόπο, ώστε να διατηρήσουμε την ισορροπία μεταξύ εξάτμισης από τα φύλλα και της παρεχόμενης υγρασίας προς αυτά από τις ρίζες. Εάν δεν μπορούμε να ποτίζουμε όταν είναι αναγκαίο, πρέπει να σκεφτούμε πώς θα αποφύγουμε τυχόν έλλειψη νερού.

(πηγή: bonsaimary.com)

13. Τα μπονσάι καλυτερεύουν σταδιακά και αυτό είναι αποτέλεσμα των εργασιών που έγιναν τα προηγούμενα χρόνια. Το να καταγράφουμε τις εργασίες είναι χρήσιμο, πότε δηλαδή και πώς έγιναν αυτές. Έστω και αν από χρόνο σε χρόνο υπήρχαν διαφορές στις κλιματολογικές συνθήκες, είναι δυνατό να προετοιμαστούμε για τις επόμενες εργασίες βάσει των δεδομένων των προηγούμενων ετών. Οι σημειώσεις για την ανάπτυξη των βλαστών, το χρώμα των φύλλων, τις αρρώστιες, τα παράσιτα κ.λ.π. θα μας επιτρέπουν ανά πάσα στιγμή να έχουμε εικόνα του φυτού μας και αυτό είναι χρήσιμο ειδικά σε ανθρώπους που δεν έχουν στη διάθεσή τους αρκετό χρόνο να αφιερώσουν στα μπονσάι. Το φωτογραφικό υλικό θα μας θυμίζει πάντα την πορεία του με το πέρασμα του χρόνου.

14. Η παρατήρηση άλλων μπονσάι είναι χρήσιμη, γατί μπορεί να μας πληροφορήσει γι' αυτό που λείπει από τα δικά μας φυτά, δηλαδή πώς θα μπορούσαν να γίνουν. Ακόμα και η σύγκριση των δικών μας με άλλα μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε την αποτελεσματικότητα των εργασιών που εφαρμόζουμε. Δεν φτάνει να παρατηρούμε μόνο την αισθητική πλευρά ενός μπονσάι, αλλά πρέπει να παρατηρούμε και την κατάσταση της υγείας του. 

15. Οι καθημερινές φροντίδες στα φυτά μας εξαρτώνται από τον ελεύθερο χρόνο που έχουμε στην διάθεσή μας. Ευτυχώς τα φυτά προσαρμόζονται εύκολα σε ορισμένες αλλαγές, όπως για παράδειγμα τη διαφορετική ώρα ποτίσματος από την ιδανική. Αν όμως καθημερινά ποτίζουμε την ίδια ώρα, τα φυτά θα ακολουθήσουν αυτό το νέο πρόγραμμα.

+ 1 Η πιο χρήσιμη συμβουλή που πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας είναι να έχουμε τόσα δέντρα, όσα μπορούμε να παρακολουθήσουμε και να φροντίσουμε. Αυτό θα απλοποιήσει τα πράγματα και για εμάς και για τα δέντρα μας.

Πηγές: bonsaiempire.com,

bonsai-made-easy.com